Kultury ceremonialne i nieceremonialne
Jedną z cech różnicujących kultury w kontekście komunikacji międzykulturowej jest charakterystyczne dla kultur podejście do ceremoniału i hierarchii.
Kultura ceremonialna jest określana jako hierarchiczna i formalna, tzn. iż kulturę ceremonialną reprezentują społeczeństwa hierarchiczne, w których ludzie są skłonni podkreślać status społeczny i pozycję społeczną swoją i swoich rozmówców. Ważne jest miejsce jakie jednostka zajmuje w hierarchii władzy [1]. To właśnie komunikacja w tych kulturach jest sposobem okazywania szacunku, a osiągnięty status społeczny jest podstawą ładu i punktem odniesienia w komunikacji międzyludzkiej. Kultury ceremonialne i hierarchiczne cechuje ceremonialność, która jest wyrazem okazywania szacunku osobie o wyższej pozycji w hierarchii społecznej (z racji osiągnięć, stażu pracy czy wieku); w tych kulturach podkreśla się i ceni różnice w statusie społecznym i zawodowym; do partnerów biznesowych zwraca się po nazwisku, poprzedzając je tytułem (na przykład prezes, dyrektor, kierownik, profesor, doktor, redaktor itp.); rytuały protokolarne są liczne i rozbudowane – należy je poznać i ich przestrzegać. Hierarchia w kulturach ceremonialnych uwzględnia takie kwestie jak wiek, płeć, pozycję społeczną, a podczas rozmów biznesowych dodatkowo pozycję w strukturze władzy firmy oraz fakt czy jest się kupującym, czy sprzedającym (przypisując wyższy status kupującemu) [2]. W kulturach ceremonialnych kobiety rzadziej obejmują kierownicze stanowiska (najrzadziej Korea Południowa, Japonia czy Arabia Saudyjska).
Rytuały, czyli społecznie akceptowane zbiorowe działania, które są uważane za właściwe zachowania w różnych sytuacjach odgrywają w tym typie kultury bardzo istotną rolę, a ich obecność jest dość częsta. Przykładem mogą być rytuały związane ze zwyczajowym powitaniem czy pożegnaniem, sposobami okazywania szacunku, ale także związane ze sposobem ubierania się na różne okazje czy przekazywania określonych wiadomości lub zaproszeń. Im więcej jest tego typu obowiązujących rytuałów, tym bardziej wymagające jest przygotowanie się do rozmów, np. biznesowych, gdyż nieprzestrzeganie rytuałów może powodować zakłopotanie drugiej strony, niezrozumienie, a w skrajnych przypadkach poczucie obrazy czy dyshonoru.
Z powodu wymienionych różnic zetknięcie się przedstawicieli tych dwóch rodzajów kultur może powodować dyskomfort obu stron: przykładowo osoba z kultury ceremonialnej będzie odbierana jako zbyt oficjalna i sztywna, podczas gdy ona sama będzie odczuwać negatywne emocje z powodu braku okazywania jej należnego szacunku [3].
Przykład 1: Przykłady kultur ceremonialnych
Niemcy,
Austria,
kraje azjatyckie,
kraje basenu Morza Śródziemnego,
kraje arabskie,
kraje latynoamerykańskie,
kraje Europy Środkowo-Wschodniej
Kultury nieceremonialne natomiast będą się charakteryzowały zachowaniami bezpośrednimi, a brak odpowiedniego ceremoniału nie jest uznawany za lekceważenie.
W tym typie kultury ludzie bardzo szybko zwracają się do siebie bezpośrednio unikając tytułów naukowych, zawodowych czy sformułowań typu pan/pani, zwracając się do siebie po imieniu. W komunikacji różnice statusowe nie odgrywają żadnego znaczenia, zatem nie są przez interlokutorów podkreślane. Obowiązujące rytuały protokolarne są nieliczne i proste. W kulturach nieceremonialnych ludzie nie przywiązują wagi do rytuałów i konwenansów. To przykład kultur relatywnie egalitarnych. Negocjatorzy pochodzący z kultury nieceremonialnej starają się w celu poprawienia klimatu rozmów niwelować różnice społeczne między osobami biorącymi udział w rozmowach.
Przykład 2: Przykłady kultur nieceremonialnych
kraje skandynawskie,
Australia,
Nowa Zelandia,
USA,
Kanada
Zadanie 1:
Treść zadania:
Spróbuj wskazać, jakie trudności mogą pojawić się podczas spotkania Nowozelandczyka z Niemcem.Zadanie 2:
Treść zadania:
Zaplanuj spotkanie ze studentami i wykładowcami jednej z najbardziej znanych japońskich uczelni. Jakie kwestie weźmiesz pod uwagę?Bibliografia
1. Germán, G.: Influence of cultural distance on the internationalisation of Spanish hotel companies, Tourism & Management Studies 2014, 10 (1).2. Gesteland, R. R.: Cross-cultural Business Behavior: A Guide for Global Management, Samfundslitteratur 2012.
3. Cenker, E. M.: Negocjacje jako forma komunikacji interpersonalnej, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 2011.